Idatidoz, yon zowonoz nan asyèt nou

 

Foto 1.- Idatidoz sou fwa yon kabrit mal nan abatwa Kominal Kwadèmisyon. Félix Christ-Love - 2022

Dezyèm maladi n ap wè se idatidoz. Idatidoz se yon zowonoz, sa vle di se yon maladi bèt kapab bay moun. Vè sa viv lakay chen. Li soti nan kaka chen an epi van, dlo pote li nan dlo ak zèb kabrit, mouton, bèf ak cheval ap manje.

Se vè ki rele Echinococcus granulosus ki se etap lav Ténia echinocoque la ki lakoz maladi sa a. Nou kapab rekonèt vè sa nan vyann nan lè nou wè sou fwa oswa poumon bèt la de blad dlo ki prèske eklate ki genyen ladan li plizyè ti grenn blan ki bay aspè sab. Ti grenn blan sa yo se tèt vè Echinococcus granulosus yo. Nan ka kote gen lòt bakteri nan vyann nan, blad sa yo kapab tounen abse ki kapab swag en pij oswa kalkè.

Nan lane 2002 rive 2003, dapre yon etid Dr Blaise te fè nan kat zòn nan Laplèn (Kwadèboukè, Bon repo, Damyen, Taba), sou 80 chen yo te analize dechè yo, 17 te genyen vè ki lakoz idatidoz la. Etid Blaise yo te rapòte tou prezans kis idatik yo lakay kabrit, mouton, bèf ak kochon. Etid Felix nan lane 2022 rekonfime prezans yo men nouvèl sa pa etonan akoz pa genyen politik tretamn maladi sa lakay bèt yo ki fèt nan peyi a. yo poko dekouvri maladi sa lakay moun an Ayiti. Men gen yon tès yo rele Tè Kasoni ki pèmèt yo dekouvri si yon moun gen maladi sa, lè yo te fè tès sa nan kèk peyi nan Karayib la, tès plizyè moun te soti pozitif.  

Ajans sante piblik Kanada sou sit canada.ca fè nou konnen Moun trape l yon fason endirèk nan manje oswa bwason ki kontamine ak vè a, oswa yon fason dirèk lè men yo pran vè a sou kò chen an oswa nan ekskreman li mete nan bouch yo. Menm jan ak nan ka pa bèt yo, se dlo, van oswa kontak dirèk ki kapab responsab transfè vè a soti nan kaka oswa sou po bèt la rive nan sa nap konsome. Chen an li menm li trape maladi a nan manje vyann bèt ki genyen li. Se sa ki fè li enpòtan pou nou fè pridan ak vyann nap bay chen nou manje. Maladi a sa prèske prezan nan tout peyi nan mond lan. Sit la fè nou konnen tou se timoun yo ki pi frajil fas ak maladi sa a, e li pa posib sou je pou w wè lè malad la ta fenk enfekte. Premye siy maladi an parèt ase souvan lè endividi a granmoun (nan 50 tan konsa), y ap parèt tankou vomisman, noze, doulè nan bò dwat vant, alèji ak lòt kalite enfeksyon.

Lè kis yo vin devlope anpil lakay bèt la, nou kapab wè kèk siy tankou dyare, bèt la pa twò manje menm jan epi vant li kapab anfle tou. Atansyon, siy sa yo pa spesifik, tout dyare, manke apeti ak gonfleman pa vle di idatidoz. Pou yo trete maladi sa lakay bèt, yo fè chiriji pou yo oswa yo ba yo medikaman yo rele antèlmentik yo. Lakay moun; tretman yo varye suivan nivo enfestasyon an ak kondisyon sante malad la. Pa rapò a risk vè sa pote, prensip la se jete tout vyann yo jwenn ki kontamine ak li.  

Referans :

Blaise J., 2001. Prévalence et fréquence des lésions parasitaires du foie et du poumon des ruminants en Haïti. Revue Médecine Vétérinaire, 152.3, 269-274, 6p.

Félix C. L., 2022. Étude de la prévalence des parasitoses larvaires et imaginales du foie et du poumon des petits ruminants au poste d’abattage communal de La Croix des Missions. Mémoire de fin d’études, agronomie. Université d’Etat d’Haïti (UEH). Faculté d’Agronomie et de Médecine Vétérinaire (FAMV), Damien, Haïti, 60 p